Midden in het hart van Friesland ligt de sfeervolle stad IJlst, een onmisbare parel op de route van de Elfstedentocht. Deze kleine stad is niet alleen bekend als de tweede stad van deze schaatstocht, maar ook als een plek waar geschiedenis, ambacht en natuur moeiteloos samensmelten.
IJlst: de historische houtstad van Friesland
IJlst, ofwel Drylts in het Fries, kreeg al in 1268 stadsrechten en groeide in de middeleeuwen uit tot een belangrijk handels- en ambachtscentrum. De naam IJlst is afgeleid van de rivier de Ee (ook wel de IJ genoemd) en het Friese woord yl of il, wat staat voor water of rivier. IJlst ontstond aan deze rivier en werd oorspronkelijk “Ilesta” genoemd, wat zoveel betekende als “nederzetting aan de Ee”.
De ligging aan het water bepaalde niet alleen de naam van de stad, maar ook haar ontwikkeling tot een belangrijke handels- en houtbewerkingsplaats in Friesland. De vele scheepswerven en houtzagerijen die hier floreerden zijn nog altijd zichtbaar in het karakter van de stad.
Bezienswaardigheden in IJlst
Een stedentrip in deze Friese stad start vaak bij de schilderachtige grachten en de beroemde overtuinen. De unieke overtuinen aan de overzijde van de grachten, die horen bij de huizen aan de straatkant, zijn een bijzonder fenomeen. Bewoners onderhouden ze liefdevol met bloemen, bomen en bankjes, waardoor de stad een sprookjesachtige uitstraling krijgt.
Een van de meest opvallende gebouwen in het centrum van de stad is de Mauritiuskerk. Deze kerk werd in 1830 gebouwd en verving een veel oudere kerk uit de 13e eeuw. Samen met de statige 19e-eeuwse burgemeesterswoning tegenover de kerk, vormt het een tastbare herinnering aan de welvaart die IJlst als handels- en ambachtsstad heeft gekend.
Schaatsfabriek Nooitgedagt
De schoorsteen en slijpsteen van de voormalige Nooitgedagt-fabriek zijn iconisch voor de stad. De fabriek maakte IJlst beroemd door de productie van houten schaatsen en handgereedschap.
Jarenlang werden hier duizenden houten schaatsen gemaakt waarmee menig Fries over het ijs van de Elfstedentocht gleed. Vandaag de dag staat Nooitgedagt symbool voor het industriële erfgoed van de stad, dat je nog steeds kunt bewonderen tijdens een wandeling door het centrum.
Museum Houtstad-IJlst en de ambachtelijke historie
Wie nog dieper in de industriële geschiedenis wil duiken, mag museum Houtstad-IJlst niet missen. Hier komt de houtstad echt tot leven. Van scheepsbouw tot houtbewerking, het museum toont hoe IJlst groot werd door de ligging aan het water en de rijke ambachtelijke tradities. Via interactieve exposities en authentieke gereedschappen leer je alles over de rol van hout en vakmanschap in deze stad.
De Rat van IJlst – een levende houtzaagmolen
Een van de absolute hoogtepunten is De Rat van IJlst, een imposante houtzaagmolen uit de 19e eeuw. Deze molen werd oorspronkelijk gebouwd in 1828 in de Zaanstreek en is later verplaatst naar IJlst. Nog altijd zaagt De Rat op traditionele wijze hout op windkracht.
Op het terrein rond de molen zie je boomstammen in het water drijven om te ‘wateren’, zodat het hout soepel en beter te bewerken wordt. Tijdens een bezoek aan de molen proef je de sfeer van de tijd waarin IJlst floreerde als centrum van houtbewerking.
Wil je de molen bezoeken? Kijk op de officiële website van De Rat voor de openingstijden.
De fontein van IJlst – waterkunst met betekenis
De Friese stad heeft zich ook verbonden aan het moderne 11fountains-project. De fontein van IJlst bestaat uit twee bronzen elzenbladeren die zachtjes water druppelen in de stadsgracht. Dit kunstwerk symboliseert de relatie van IJlst met haar overtuinen en de kracht van de natuur in de stad. De fontein is een rustige ontmoetingsplek midden in de stad en geeft het een eigentijdse uitstraling.
Bezienswaardigheden in de natuur
De stad biedt niet alleen cultuur, maar ook volop natuur. Via de pont over de Ee bereik je gemakkelijk de Rutepolder, een geliefd startpunt voor fiets- en wandelroutes. Daarnaast verbindt het St. Odulphuspad IJlst met het omliggende Friese landschap, perfect voor wie rust en ruimte zoekt tijdens een stedentrip.
Een stad vol historie en karakter
Met haar ambachtelijke verleden, historische bezienswaardigheden en unieke sfeer is IJlst een stad die je moet beleven. De combinatie van het industriële erfgoed, de charmante grachten en bezienswaardigheden zoals houtzaagmolen De Rat en de fontein maken deze stad tot een verrassende stop tijdens je ontdekkingstocht door Friesland. Ook is deze kleine stad prima te combineren met een stedentrip in het nabijgelegen Sneek.